Karty płatnicze są powszechnie używane przez Polaków. Ma je każdy, kto posiada rachunek bankowy. Można dzięki nim płacić za usługi i produkty oraz wypłacać pieniądze z bankomatów. Dowiedz się, jakie są rodzaje kart płatniczych i ogólnie dostępnych na rynku. Sprawdź, jakie informacje zawarte są na kartach, jak płacić zbliżeniowo, czym jest wirtualny portfel i wiele więcej.
Karta płatnicza – co to takiego?
Karta płatnicza to ogólna nazwa, pod którą kryje się wiele pomniejszych rodzajów kart. To instrument płatniczy, który wydawany jest przez banki, najczęściej gdy otwiera się u nich rachunek. Te karty pozwalają na wiele czynności. Przede wszystkim służą do regulowania należności za usługi i towary. Można ich również używać do wypłacania pieniędzy w bankomatach czy nawet do wpłacania gotówki na konto poprzez wpłatomaty bądź w placówkach stacjonarnych.
Karta płatnicza może działać zbliżeniowo (do określonej kwoty bez PIN-u) albo po włożeniu do terminala. Takie rozwiązanie pozwala dokonywać bezpieczne i wygodne płatności bezgotówkowe, co doceniają Polacy. Po pandemii większość obywateli kraju nad Wisłą deklaruje, że korzysta z kart płatniczych o wiele częściej niż z gotówki, czyli fizycznej postaci pieniędzy. Rynek kart płatniczych jest naprawdę spory. Jakie karty wydawane są obecnie przez instytucje finansowe?
Czym różni się karta chipowa od karty magnetycznej?
Na rynku wyróżniamy karty ze względu na technikę i technologię produkcji. Różnią się po wieloma względami, np. sposobem zapisu danych na nośniku. Kiedyś bardzo popularne były modele magnetyczne, obecnie używane są głównie na kartach podarunkowych, którymi można płacić za zakupy, albo w innych miejscach, gdzie karty nie muszą charakteryzować się szybkim działaniem i dużą trwałością.
Karty płatnicze od wielu lat mają wbudowany chip. Wyparły one karty z paskiem magnetycznym. To specjalny mikroprocesor, na którym gromadzone są dane. Taki układ scalony wklejany jest w plastik – to on odpowiada za przechowywanie informacji o karcie, właścicielu oraz spis usług związanych z kartą. Dzięki niemu można szybko wykonywać płatności, zarówno z potwierdzeniem przez użycie PIN-u, jak i bez tego. Oferują one znacznie wyższy poziom bezpieczeństwa, niż starsze karty. W przeciwieństwie do kart magnetycznych, każde karty płatnicze z chipem są odpowiednio zabezpieczone.
Obecnie na rynku wszystkie karty chipowe są zgodne ze standardem EMBV, dzięki czemu zapewniają kompatybilność z mikroprocesorami dostępnymi w różnych terminalach. Takie rozwiązanie wzięło nazwę od pierwszych liter trzech najpopularniejszych organizacji płatniczych, które zajmowały się opracowaniem standardu kart chipowych. Te firmy to: Europay, Mastercard i Visa.
Warto wiedzieć, że w Polsce najczęściej dostępne są karty hybrydowe, które łączą działanie magnetyczne oraz umieszczonego w nich chipa. Dzięki temu można płacić zarówno zbliżeniowo, jak i przez przeciągnięcie karty – chociaż niektóre terminale mogą już nie mieć tej funkcji, przez co w wielu sklepach zapłacić trzeba przez użycie chipa.
Logo, których organizacji płatniczych znajdują się na kartach płatniczych? Karta Mastercard i karta Visa
To, jakie logo znajduje się na karcie płatniczej, zależy od organizacji połączonej z bankiem, w którym ma się rachunek. Na całym świecie dostępne są głównie logo czterech marek Visa, Mastercard, American Express oraz Diners Club. Za wydanie karty odpowiada dana organizacja. Na rynku europejskim największą popularnością cieszą się karty Visa, a po niej Mastercard. Dlatego są to dla Polaków najczęściej kojarzone organizacje płatnicze. Warto jednak wiedzieć, że terminale przygotowane są zazwyczaj do przyjmowania płatności od każdej ze wspominanych marek, dlatego w wielu przypadkach można zapłacić swoją kartą nawet za granicą – poleca się mieć jednak konto walutowe, które zapewnia możliwość swobodnych płatności, bez potrzeby przewalutowania pieniędzy przed dokonaniem zapłaty za towar czy usługę.
Wygląd kart bankowych
Jak wygląda karta płatnicza? Wymiary takiego modelu, niezależnie od rodzaju, są takie same. Wynoszą 85,60 mm x 53,98 mm w formacie ID-1, co jest narzucane przez normę ISO/IEC 7810. Taka wielkość jest standardem na rynku. Dzięki temu pasuje do terminali oraz mieści się, np. w specjalnie wyprofilowanych kieszeniach w portfelach czy też w specjalnych organizerach na dokumenty i karty.
Wymiary są takie same dla wszystkich kart płatniczych. Różne modele mają jednak inny wygląd pod względem koloru czy wzoru. W dużej mierze zależy on od przeznaczenia karty oraz od banku. Każda firma ma inny styl, niektóre np. wyróżniają swoje logo, inne decydują się znane kolory, a jeszcze inne pozwalają na wybór wzoru na karcie – dostępnego w puli, okazyjnego (np. z okazji świąt, jakiegoś wydarzenia czy nawiązującego do organizacji lub fundacji) albo własnego, który może być zdjęciem lub rysunkiem.
Jakie informacje znajdują się na kartach płatniczych? Ważny rewers karty
Na karcie bankowej znajduje się wiele ważnych informacji. Warto zacząć od tego, co jest na przedniej części modelu. Dostępne są tam takie dane i elementy jak:
- chip – odpowiada za przechowywanie danych i płatności. Tą stroną przykłada się kartę w terminalach czy w bankomatach;
- dane właściciela karty – to najczęściej imię i nazwisko, może też być nazwa firmy, jeśli karta jest powiązana z rachunkiem firmowym właściciela;
- data ważności karty – ważny element z wielu powodów. Z jednej strony określa czas, do kiedy można korzystać z karty. Po tym czasie musi być ona wymieniona na nową. Z drugiej strony te dane są również niezbędne do płacenia w internecie, gdy wybiera się płatność kartą;
- logo organizacji płatniczej – może być to Visa, Mastercard czy inne jednostki. Obecnie terminale przystosowane są do większości organizacji płatniczych, dlatego płatność nie powinna stanowić żadnego problemu niezależnie od kraju czy sklepu;
- numer karty – 16-cyfrowy numer, który przynależy do danej karty. Warto pamiętać, że nie jest to numer rachunku bankowego. Używa się go głównie do płatności kartą w internecie.
Na rewersie karty zawarte są informacje, które powinny podlegać ścisłej ochronie. Mogą zostać wykradzione i użyte przeciwko właścicielowi rachunku w banku. Dlatego ważne jest, aby nie udostępniać danych osobom do tego niepowołanym i nie robić karcie zdjęć.
Z tyłu karty jest numer CVV/CVC, czyli indywidualny kod każdego modelu, którym potwierdza się płatności kartą w internecie. Poza tym dostępny jest tam pasek magnetyczny i hologram. Dodatkowo często banki umieszczają w tym miejscu swoje dane oraz miejsce na podpis właściciela.
Jak korzystać z kart płatniczych? Jak wygląda płatność zbliżeniowa?
Karty płatniczej można używać na wiele sposobów. Aby uregulować nią opłatę za usługę czy towar, wystarczy powiedzieć obsłudze sklepu lub punktu o tym, że chce się zapłacić kartą. Wtedy kasjer poda ustawiony terminal, na którym będzie wpisana kwota. W takiej sytuacji można zadziałać na kilka sposobów.
Najpopularniejszą opcją jest płatność zbliżeniowa. Jeśli chce się z niej skorzystać, wystarczy przyłożyć kartę do odpowiedniego miejsca na terminalu. Najczęściej to jego boczna bądź górna część – kasjer na pewno wskaże konkretny punkt, w którym karta zostanie sczytana. Warto pamiętać, że nie trzeba jej dociskać ani nawet dotykać terminala. Najlepiej jest ją na chwilę przytrzymać tuż przed czytnikiem – wtedy unika się przekazywania bakterii i przemieszczania ich np. na palce i ręce.
Innym sposobem jest włożenie karty do terminala – polecane np. przy pierwszym użyciu karty. Taka potrzeba może pojawić się co jakiś czas, po wielokrotnym płaceniu zbliżeniowo. Najczęściej występuje ona po to, aby podać PIN – ma to na celu zapewnienie bezpieczeństwa, np. w przypadku kradzieży karty.
Kodu PIN trzeba używać przy płatnościach odbywających się przez włożenie lub przeciągnięcie karty albo po przekroczeniu kwoty 100 zł w przypadku płatności zbliżeniowych. Kod PIN składa się z czterech cyfr. Dostępny jest w dokumencie, który przychodzi wraz z kartą, ale można go bez problemu zmienić – najczęściej poleca się zrobić to online, w aplikacji banku.
Karta płatnicza może również służyć do płatności internetowych. W tym celu należy podać dane posiadacza karty, jej numer, datę ważności i numer CVV/CVC. Pozwoli to na pobranie pieniędzy z konta i przekazanie ich do konkretnego usługodawcy czy sklepu. Dzięki temu można np. robić zakupy online.
Podział kart płatniczych. Czym różni się karta debetowa, płatnicza i kredytowa?
Co kryje się pod hasłem „karta płatnicza”? Rodzaje tego typu instrumentów płatniczych są bardzo różne, a ta nazwa odnosi się do ogółu, pod którym kryją się różne modele – mają one inną specyfikę działania i dają konkretne, odmienne możliwości.
Najpopularniejszą opcją jest karta debetowa. Dzięki niej można regulować zapłaty za usługi i towary, pobierać pieniądze z bankomatów, wpłacać je na konto czy płacić przez internet. Taka karta łączy się bezpośrednio z rachunkiem bankowym użytkownika, dzięki czemu zapewnia szereg udogodnień, np. umożliwia wykonywanie przelewów, przyjmowanie wynagrodzenia czy płatności BLIK.
Z kolei karta kredytowa to produkt działający jak ustalona z bankiem pożyczka, z której można korzystać, gdy zajdzie taka potrzeba. W tym celu należy podpisać umowę na określoną sumę. W niej zawiera się również informacje o okresach spłaty oraz o czasie bezodsetkowym.
Kartą kredytową można płacić, nawet jeśli nie ma się środków na koncie. Korzysta się z puli pożyczonej od banku – bez czekania na dodatkowe zgody. Wystarczy przyłożyć kartę do terminalna i zapłacić. Ważne jednak, aby na czas spłacać pożyczone sumy. To pozwala unikać odsetek! Dodatkowo warto wiedzieć, że przy użyciu karty kredytowej można wyjąć środki z bankomatu. Jednak to działanie jest objęte prowizją. Koszty obejmują również wykonanie przelewów z karty. Dlatego poleca się mieć dwie karty – debetową i kredytową.
Jakie są podstawowe rodzaje kart płatniczych? Podział dostępnych kart płatniczych w Polsce
W Polsce dostępnych jest wiele rodzajów kart płatniczych, aby każdy mógł dobrać odpowiedni model do swoich potrzeb. Najpopularniejsze modele to karty debetowe (ang. debit cards) oraz kredytowe (ang. credit cards). Warto jednak znać inne rodzaje, które można wybrać w banku.
- Karty przedpłacone (ang. pre-paid cards) to rodzaj kart, które mogą kojarzyć się z modelami podróżnymi. Taki model polega na zasileniu karty przed jej wykorzystaniem. Można do tego przeznaczyć dowolną kwotę, jakiej się potrzebuje. Taki typ karty nie musi być imienny, dlatego często wybiera się ją na prezent, jako wyposażenie służbowe albo do podróży. To, czy taka karta będzie jednorazowa, zależy od umowy podpisanej z bankiem. W niektórych przypadkach można stworzyć oddzielny rachunek i na niego przelewać pieniądze, aby karta była regularnie doładowywania. Takim modelem najczęściej można płacić w sklepach, punktach usługowych czy przez internet.
- Karty obciążeniowe (ang. charge cards) to połączenie karty debetowej i kredytowej. Idealne rozwiązanie dla osób, dla których posiadanie dwóch oddzielnych nośników będzie problematyczne, albo dla pracodawców, którzy przekażą taką kartę swoim pracownikom, aby mogli zapłacić za obowiązki służbowe. W przypadku tego typu karty wydatki są rozliczane raz na miesiąc. Jeśli została wydana kwota z części kredytowej, musi zostać uregulowana. Gdy tak się nie stanie, bank nalicza odsetki, a przy dłuższym niespłacaniu należności może nawet zablokować konto.
- Karty indywidualne przeznaczone są dla jednej osoby albo dla kliku, jeśli konto bankowe jest dzielone, np. przez małżeństwo czy rodziców i dziecko.
- Karty biznesowe są wykorzystywane przez pracodawców i pracowników. Polecane są przedsiębiorcom oraz małym i średnim firmom. Pozwalają poprawnie księgować wydatki oraz pomagają oddzielać wydatki prywatne od firmowych. Aby założyć taką kartę, trzeba mieć działalność gospodarczą albo innego rodzaju działalność zgłoszoną do odpowiedniego urzędu.
- Karty krajowe działają tylko na terenie konkretnego kraju. W przypadku Polski są łatwe do rozpoznania ze względu na widoczny na karcie napis np. „valid only in Poland / ważna tylko w Polsce”. Umożliwiają płatność tylko w kraju nad Wisłą. Nie ma możliwości użycia ich za granicą – nie będą działać nawet po przewalutowaniu pieniędzy.
- Karty międzynarodowe można wykorzystywać w różnych krajach. Z uwagi na to, że standard Visa i Mastercard jest w powszechnym użyciu, na drodze stoją jedynie problemy z walutą. Jeśli jednak często się wyjeżdża, warto zainwestować w rachunek bankowy, który umożliwia opłacalne przewalutowanie bezpośrednio podczas płatności za granicą.
Karty płatnicze a portfele elektroniczne. Czym jest wirtualna karta płatnicza?
W Polsce wirtualne karty płatnicze dostępne są już od 2004 roku. Umożliwiają płatności w internecie oraz mobilne, czyli za pomocą smartfona. Odróżnia je od klasycznej karty to, że nie są potrzebne w formie fizycznej. Wystarczy jedynie ich cyfrowy zapis – najczęściej utworzony w konkretnym programie, np. aplikacji mobilnej, Google Pay, Apple Pay czy przez zapisanie danych karty w konkretnym sklepie, czyli przez podanie jej numeru, danych użytkownika, daty ważności karty i numeru CVV/CVC. Wirtualne karty płatnicze cieszą się dużą popularnością głównie dzięki temu, że można płacić nimi telefonem czy nawet smartwatchem.
Portfele elektroniczne służą do przechowywania różnych kart. Dzięki temu łatwo nimi płacić niezależnie od sytuacji, nawet jeśli zapomniało się z domu portfela. Warto wiedzieć, że takie portfele są dobrze zabezpieczane. Aby ich użyć, najczęściej trzeba nie tylko podać kod PIN, lecz także odblokować telefon w konkretny sposób, a przed samą płatnością potwierdzić tożsamość, np. skanem twarzy. To rozwiązanie bezpieczniejsze niż standardowe płatności kartą.
Dlaczego transakcja nie przechodzi?
Transakcja kartą może nie działać z wielu powodów. Najczęstszym jest brak środków na koncie. Można to sprawdzić w aplikacji mobilnej, jeśli ma się taką na telefonie. Poza tym transakcja może nie działać przez:
- limit ustawiony na karcie – pozwala on płacić tylko do konkretnej sumy za jednym razem lub w ciągu dnia. Warto sprawdzić przed płatnością, czy go się nie wykorzystało, a jeśli tak, zmienić go w aplikacji mobilnej;
- błąd terminala – spowodowany problemami ze strony sklepu lub punktu usługowego;
- brak połączenia z internetem – większość terminali działa obecnie online. Oznacza to, że na bieżąco przesyłają dane. Jeśli wystąpi problem z siecią, będą działać, ale nie przyjmą płatności.
Bezpieczeństwo kart płatniczych
O bezpieczeństwo kart płatniczych banki dbają na wiele różnych poziomów. Przede wszystkim chronione są one PIN-em. Poleca się, aby był skomplikowany. Nie może składać się z prostych kombinacji, np. z ciągu tych samych cyfr. Niech nie będzie również datą urodzin własną albo dziecka. To ma być kod, którego nie zgadnie złodziej ani ktoś bliski, jeśli zdobyłby kartę.
Poza tym karty chronione są limitami. Warto ustawić je w aplikacji tak, aby umożliwiały standardowe płatności, a w razie potrzeby zwiększać je do określonych wartości. Im mniejszy limit, tym mniej złodziej jest w stanie wypłacić z konta w razie kradzieży karty.
Karty zabezpieczane są również numerem CVV/CVC. Dlatego bardzo ważne jest to, aby nikomu go nie podawać. Inaczej naraża się własne konto na włamanie i pobranie z niego środków. Jeśli korzysta się z karty bezpiecznie, nie podaje się danych ani nie zostawia się jej na widoku, można komfortowo płacić nią w różnych sytuacjach.
