Jednoosobowa działalność gospodarcza. Zasady działania przedsiębiorstwa, prawa i obowiązki przedsiębiorcy

Polska gospodarka w dużej mierze opiera się na małych firmach i jednoosobowych działalnościach gospodarczych. Coraz więcej osób decyduje się na założenie własnej firmy z różnych powodów. Zanim jednak złoży się wniosek o otwarcie działalności, warto wiedzieć, z czym się ona wiąże. Jak wygląda proces rejestracji JDG, jakie są funkcje przedsiębiorstwa, opodatkowanie, prawa i obowiązki oraz jakie korzyści płyną z prowadzenia własnej jednoosobowej firmy?

Jednoosobowa działalność gospodarcza – co to jest?

Z uwagi na to, że działalność JDG to jednostka organizacyjna, która jest dokładnie określona prawnie, jej definicja opiera się w dużej mierze na ustawach. Według art. 3 Ustawy z 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców JDG to zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Zgodnie z tym właściciel musi posiadać osobowość prawną, a celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku.

Zgodnie z tym artykułem warto też przytoczyć definicję przedsiębiorcy. Według polskiego prawa to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje osobowość prawną. Dzięki temu może wykonywać działalność gospodarczą.

Jednak artykuł z Prawa przedsiębiorców to tylko jedna z nielicznych definicji, która jest wyodrębniona prawnie. Warto również spojrzeć na ten typ działalności w świetle ustawy PIT. Według niej jest to działalność zarobkowa, którą prowadzi się we własnym imieniu. Może dotyczyć ona wytwarzania produktów, budowania, handlu, usług czy nawet poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóż. Przedsiębiorca może również zarabiać na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Warto wiedzieć, że celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie przychodów – czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej wiążą się z osiąganiem zysków. Jeśli nie ma charakteru zarobkowego, to dana jednostka gospodarcza nie może być uznana za gospodarczą.

Taką działalność prowadzi się we własnym imieniu. To oznacza, że nie świadczy się usług poprzez podmioty zależne, np. pracowników czy zleceniobiorców. Dodatkowo należy pamiętać, że działalność gospodarcza wymaga siedziby i musi mieć ciągły charakter. Przez to rozumie się, że przedsiębiorca np. każdego miesiąca czerpie z niej zyski.

Najważniejsze informacje, które trzeba znać o działalności JDG, to:

• wymaga rejestracji w CEIDG – chyba że wybiera się działalność nierejestrowaną, która jest możliwa do osiągnięcia pewnego pułapu przychodów;
• przedsiębiorca nie ma oddzielnego majątku. Własnym majątkiem odpowiada za firmę. W przypadku długów nie może on np. zamknąć działalności, by w ten sposób uniknąć spłacania zobowiązań;
• podatnik musi rozliczać się sam każdego miesiąca albo raz na kwartał;
• podatnik może zatrudniać pracowników lub współpracować z rodziną.

Kto może założyć jednoosobową działalność gospodarczą?

Pierwszym wymogiem, który trzeba spełnić, aby móc prowadzić przedsiębiorstwo pod własną firmą, jest pełnoletniość. Tylko po skończeniu 18 lat ponosi się odpowiedzialność za swoje działania i zyskuje się pełną zdolność do podejmowania decyzji. Jeśli osoba, która chce prowadzić działalność, nie jest pełnoletnia, musi poprosić o pomoc rodziców – gdy wyrażą zgodę, jest możliwość stworzenia wpisu do CEIDG. W tym celu trzeba osobiście udać się z przedstawicielami do urzędu gminy i złożyć odpowiednie wnioski.

Co ważne, żeby założyć jednoosobową firmę, nie trzeba być obywatelem lub obywatelką Polski. Wystarczy być obywatelem państw członkowskich Unii Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W takim przypadku można podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce na dokładnie takich samych zasadach jak osoby, które mają obywatelstwo polskie.

Jeśli jednak ma się obywatelstwo któregoś z państw spoza Unii Europejskiej lub spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego, można podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Polski tylko, jeśli ma się tytuł pobytowy, który do tego uprawnia. Takim dokumentem będzie np. zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej czy zezwolenie na pobyt czasowy, np. wydany w związku ze studiami w Polsce.

Funkcje przedsiębiorstwa

Jeśli planuje się założenie własnej działalności, a co za tym idzie zostanie przedsiębiorcą, warto wiedzieć, na jakich elementach można działać. Obecnie funkcje tego typu działalności są bardzo szerokie i łatwo dopasować je do swoich potrzeb oraz planów. Ich zadaniem jest najczęściej świadczenie usług i zaspokajanie potrzeb konsumentów.

Warto również pamiętać, że celem przedsiębiorstwa jest osiąganie zysków. Dlatego wyróżnia się głównie:

• funkcję produkcyjną, czyli taką, w której odpowiada się za procesy produkcyjne. Wytwarzanie produktów na małą lub dużą skalę;
• funkcję ekonomiczną, czyli taką, w której brane są pod uwagę działania takie jak: planowanie techniczno-ekonomiczne, rozliczenia, analizy ekonomiczne, księgowość, sprawozdawczość, bilanse, rozliczenia itp.;
• funkcję marketingową, pod którą najczęściej kryją się zadania związane ze sprzedażą i logistyką;
• funkcję personalną, czyli sprawy kadrowe, szkolenie, sprawy socjalno-bytowe, płace, higiena pracy i bezpieczeństwo;
• funkcję rozwoju, czyli różnego rodzaju modernizacje, inwestycje, badania i kształcenie kadr.

Proces rejestracji JDG

Założenie własnej działalności nie jest skomplikowane. Wystarczy jedynie wypełnić odpowiedni wniosek. Należy to zrobić przed rozpoczęciem wykonywania działalności gospodarczej. Sprawę można załatwić w urzędach miast, gmin, dzielnicowych czy urzędach miast na prawach powiatu. Obecnie nie ma również problemu z wysłaniem wniosku online, bez potrzeby udania się do placówki.

Przed przygotowaniem wniosku warto zgromadzić dane, które się w nim potrzebne. To takie informacje jak:

• imię i nazwisko,
• imiona rodziców,
• data i miejsce urodzenia,
• rodzaj, seria i numer dokumentu tożsamości,
• numer PESEL,
• wszystkie posiadane obywatelstwa,
• NIP i REGON (jeśli zostały nadane),
• adres miejsca zamieszkania (wymaga umowy najmu albo zameldowania) oraz inne adresy związane z zakładaną działalnością gospodarczą,
• nazwa przedsiębiorstwa – musi zawierać imię i nazwisko przedsiębiorcy,
• nazwa skrócona firmy,
• kody PKD – muszą być dopasowane do rodzaju działalności,
• liczba pracowników, jeśli planuje się ich zatrudniać,
• data rozpoczęcia działalności,
• informacje o ubezpieczeniu w ZUS-ie, KRUS-ie lub za granicą,
• dane urzędu skarbowego.

We wniosku o wpis do CEIDG należy także podać informację o rachunkach bankowych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, czyli takich, na które będą przelewane wynagrodzenia za pracę. Warto pamiętać, że przedsiębiorca ma obowiązek poinformować o otwarciu i zamknięciu każdego rachunku bankowego, na który wpływają środki z racji wykonywanej działalności.

Co ważne, można założyć działalność bez nadanego numeru PESEL. Wystarczy wybrać opcję „nie posiadam numeru PESEL”.

Jeśli nie ma się NIP i REGON, złożenie wniosku do CEIDG będzie jednocześnie połączone z wnioskiem o nadanie tych numerów. Te po zatwierdzeniu zostaną automatycznie uzupełnione we wpisie. Sprawdzić je można w wyszukiwarce CEIDG po zarejestrowaniu firmy.

Składając wniosek o wpis działalności do CEIDG, można złożyć oświadczenie o formie opłacania podatku dochodowego. Do tego warto dołączyć zgłoszenie rejestracyjne albo aktualizacyjne do VAT. To bardzo istotne elementy, których trzeba pilnować, aby bez problemu rozliczać się co miesiąc i nie mieć zaległości w urzędzie.

Warto wiedzieć, że wypełniając wniosek, można od razu zgłosić się do ZUS-u jako osoba ubezpieczona. Wystarczy zaznaczyć to w dokumencie, aby nie musieć samodzielnie wypełniać kolejnych formularzy. Inaczej ma się sprawa w przypadku działalności rolniczych, w przypadku których trzeba samodzielnie złożyć odpowiednie oświadczenie do KRUS-u.

Wybór formy opodatkowania JDG

W trakcie wypełniania wniosku do CEIDG należy wybrać formę opodatkowania. Wyróżnia się głównie 4 modele. Wybór jest zależny przede wszystkim od rodzaju działalności i wielkości przychodów. Obecnie dla jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki cywilnej osób fizycznych są dostępne takie formy opodatkowania dochodów jak:

• zasady ogólne – forma opodatkowania, która polega na opodatkowaniu dochodów osiągniętych z działalności według skali podatkowej. W tym przypadku dochód to różnica między uzyskanymi przez podatnika przychodami a poniesionymi kosztami. Minusem tego rozwiązania jest fakt, że podatnik osiągający większe dochody zmuszony jest do opodatkowania stawką 32%;
• podatek liniowy – w tej formie opodatkowania dochód ma stałą stawkę opodatkowania wynoszącą 19%. Działa podobnie jak opodatkowanie na zasadach ogólnych. Dochód stanowi różnicę między przychodami a kosztami podatkowymi. W tym przypadku warto wiedzieć, że nie ma możliwości korzystania z ulg podatkowych czy praw do kredytu podatkowego;
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – w tym przypadku opodatkowaniu podlega jedynie sam przychód, a tym samym podatnik nie ma możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodu. Jest przeznaczony dla osób fizycznych, które uzyskują przychód z dowolnego typu działalności, ale nie może być ona związana z rolnictwem;
• karta podatkowa – to forma opodatkowania, w której wysokość płaconego podatku nie jest łączona z faktycznie osiąganym dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej. Kwota odprowadzana od przychodów zależna jest m.in. od wieku podatnika, rodzaju wykonywanych usług czy liczby ludności w miejscowości, w której wykonuje się swoją działalność.

Korzyści z prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej

Prowadzenie działalności JDG ma wiele korzyści. Przede wszystkim wyróżnia się brak limitów zarobkowych. Wynagrodzenie nie jest zależne od umowy, a od tego, ile wykona się zadań, na które wystawi się faktury. Daje to duże możliwości osobom, które wiedzą, że będą w stanie zdobyć wiele zleceń.

Poza tym taki typ pracy jest elastyczny i nieunormowany umowami, np. 8-godzinnym dniem pracy. Do innych zalet zalicza się możliwość odliczania kosztów związanych z zarządzeniem działalnością, co efektywnie zmniejsza obciążenie podatkowe. Warto jednak w tych kwestiach pytać o pomoc doradców, którzy ułatwią ustalenie, co można odliczyć w danej sytuacji.

Największym plusem na samym początku jest płacenie niższych składek. Przez pierwsze dwa lata można korzystać wielu zniżek, które pozwalają rozkręcić działalność i zarobić więcej pieniędzy.

Prawa i obowiązki księgowe oraz rachunkowe – Kodeks cywilny i gospodarczy

Warto wiedzieć, że własna działalność to nie tylko korzyści. Przedsiębiorca jest podmiotem praw i obowiązków, które określa m.in. Kodeks spółek handlowych. Za najważniejsze uznaje się:

• regularne opłacanie zaliczek na podatek dochodowy. Oprócz tego trzeba zapłacić składki społeczne ZUS oraz innego rodzaju podatki, np. obowiązkowe składki na ubezpieczenie zdrowotne;
• jeśli przedsiębiorca jest podatnikiem VAT i złożył deklarację VAT-R, musi do 25. dnia każdego miesiąca opłacić odpowiednią składkę.

Inne obowiązki, które wynikają z zarządzania jednoosobową działalnością gospodarczą, to prowadzenie ksiąg oraz ewidencji wszelkich operacji gospodarczych. Dlatego przedsiębiorcom poleca się przechowywanie dokumentacji firmowej, np. faktur czy wydruków ewidencji, w siedzibie firmy lub w biurze rachunkowym.

Natomiast wśród praw, które zyskuje przedsiębiorca, można wymienić kilka istotnych, takich jak możliwość skorzystania z ulgi na start i przez kolejne dwa lata z tzw. Małego ZUS-u. Dodatkowo warto pamiętać, że każdy właściciel działalności ma prawo ją w dowolniej chwili zawiesić albo zamknąć – jeśli ma taką potrzebę.

Jak reklamować firmę?

Własną firmę można reklamować na wiele sposób. Poleca się przede wszystkim promocję wizerunku przez internet. Obecnie jest ogrom dróg, z których warto skorzystać. Niektórzy stawiają na social media, w których są w stanie przygotować wartościowe treści przyciągające odbiorców. Inni decydują się na korzystanie z portalów ogłoszeniowych, tworzenie strony internetowej czy wysyłanie wiadomości mailowych ze swoją ofertą do potencjalnych klientów.

Bardzo dobrym sposobem jest stworzenie swojej strony internetowej i zamieszczenie na niej treści nie tylko związanych z dostarczaną usługą bądź towarem, lecz także takich, które pomagają w pozycjonowaniu w wyszukiwarce. W tym celu można np. stworzyć blog firmowy czy zlecić takie zadanie komuś innemu, aby treści na nim przyciągały użytkowników sieci.

Jak zamknąć jednoosobową działalność gospodarczą?

Jeśli z jakichś powodów chce się zamknąć swoją działalność JDG, trzeba ją wyrejestrować z CEIDG. Jeśli się tego nie zrobi, stale trzeba będzie płacić podatki – nawet jeśli nie ma się z jej tytułów żadnych przychodów.

Aby wyrejestrować działalność, należy złożyć wniosek w terminie 7 dni od dnia rzeczywistego zaprzestania działalności. Można to zrobić zarówno w urzędzie miasta lub gminy, jak i za pośrednictwem poczty lub strony internetowej. Warto jednak pamiętać, że jeśli chce się skorzystać z opcji online, trzeba potwierdzić swoją tożsamość przez profil zaufany albo skorzystać z podpisu kwalifikowanego.

Niezależnie od tego, w jaki sposób złoży się wniosek, po jego sprawdzeniu i zatwierdzeniu firma zostaje wykreślona z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Dzieje się to najpóźniej kolejnego dnia roboczego.

Ważne jest to, że mimo wykreślenia działalności z CEIDG dane przedsiębiorstwa wciąż będą widnieć w ewidencji. Zostanie jednak umieszczona dodatkowa informacja o dacie wykreślenia.

Bardzo ważne jest to, że złożenie wniosku jest połączone z automatycznym przesłaniem informacji dalej. Dlatego nie trzeba samodzielnie zgłaszać się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, urzędu skarbowego, Głównego Urzędu Statystycznego czy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Wyjątek stanowią firmy opodatkowane kartą podatkową.

Możliwość przejścia na inną formę działalności gospodarczej

Jeśli zajdzie taka potrzeba, można zmienić formę prawną działalności. W tym celu wystarczy złożyć odpowiedni wniosek do urzędu. Można np. dokonać tego przez wniesienie jednoosobowej działalności gospodarczej aportem do spółki. Inne sposoby wiążą się z likwidacją działalności gospodarczej, a następnie założeniem nowej spółki albo ze sprzedażą majątku działalności na rzecz spółki. Niektóre osoby decydują się również na przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową.

Czy warto przejść z JDG na spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?

Na przeniesienie działalności JDG na spółkę mogą zdecydować się niektórzy przedsiębiorcy. Najczęściej oferuje się taką opcję osobom, które dążą do rozwinięcia swojego biznesu. Posiadając spółkę, ma się większe szanse na pozyskanie inwestora czy niektórych dofinansowań. Przekształcenie może pomóc również w odzyskaniu niektórych zniżek, jeśli te zostały już wykorzystane w ramach działalności jednoosobowej i przedsiębiorca musi już płacić, np. większy ZUS.

Jakie są klasyfikacje przedsiębiorstw i rodzaje spółek?

Jeśli chcesz się założyć firmę, do wyboru masz kilka rodzajów, czyli inaczej form prawnych. Każda z nich ma swoje korzyści, prawa i obowiązki. Dlatego ważne jest, alby zawsze odpowiednio dopasować firmę do swoich potrzeb i wykonywanego przez siebie zawodu. W ramach klasyfikacji przedsiębiorstw wyróżnia się:

• jednoosobową działalność gospodarczą,
• spółkę cywilną,
• spółki osobowe (takie jak spółka jawna, partnerska, komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna),
• spółki kapitałowe (czyli spółka z o.o. i spółki akcyjne).

Masz już firmę i szukasz dla niej odpowiedniego finansowania? Koniecznie zapoznaj się z rankingiem kredytów i pożyczek dla przedsiębiorców w ERPPolska!